Obowiązek alimentacyjny miedzy małżonkami może być dochodzony w jeden z dwóch następujących sposobów :
1. Powództwo o przyczynienie się do zaspokojenia potrzeb życiowych rodziny
Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego, podstawę roszczeń alimentacyjnych między współmałżonkami stanowi art. 27 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, zgodnie z którym oboje małżonkowie obowiązani są, każdy według swych sił oraz swych możliwości zarobkowych i majątkowych, przyczyniać się do zaspokajania potrzeb rodziny, którą przez swój związek założyli. Zadośćuczynienie temu obowiązkowi może polegać także, w całości lub w części, na osobistych staraniach o wychowanie dzieci i na pracy we wspólnym gospodarstwie domowym.
Dla orzeczeń w sprawach o alimenty bez rozwodu kluczowe znaczenie ma zasada równej stopy życiowej. Wynika z niej, iż w takich przypadkach określenie zakresu obowiązku alimentacyjnego wyrażającego się w wysokości zasądzonej kwoty wynikać powinno nie tylko z kryteriów uregulowanych przepisami art 138 kro – a zatem zakresu możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego oraz zakresu usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego, ale także powinno zmierzać do umożliwienia współmałżonkom życia na możliwie zbliżonym poziomie materialnym. Przy określaniu poziomu stopy życiowej, na jakiej należy umożliwić życie obojgu małżonkom sąd orzekający w sprawie o alimenty bez rozwodu powinien brać pod uwagę możliwości zarobkowe i majątkowe obojga małżonków.
Małżonkiem uprawnionym do żądania alimentów w czasie trwania małżeństwa jest ten małżonek, którego możliwości zarobkowe są mniejsze. Do zmniejszenia możliwości zarobkowych może dojść np. na skutek sprawowania opieki nad dziećmi, wykonywania pracy we wspólnym gospodarstwie domowym małżonków. Małżonek może dochodzić zaspokajania potrzeb na zasadzie art. 27 k.r.o. zarówno wtedy, gdy rodzinę tworzą małżonkowie i dzieci będące na ich utrzymaniu, jak i wtedy, gdy w rodzinie dzieci nie ma.
Separacja faktyczna, czyli sytuacja w której małżonkowie nie mieszkają razem, ale nie są też rozwiedzeni, ani nie pozostają w separacji orzeczonej przez sąd, nie wyłącza obowiązku wzajemnego przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny zgodnie z art. 27 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.
2. Wniosek o nakazanie wypłacania wynagrodzenia za pracę albo innych należności przypadających małżonkowi, w całości lub w części, do rąk drugiego małżonka.
Drugim sposobem uzyskania środków potrzebnych na utrzymanie rodziny jest złożenie do sądu wniosku o nakazanie wypłacania wynagrodzenia za pracę drugiego małżonka. Sąd może jednak na wniosek każdego z małżonków nakaz ten zmienić albo uchylić. Wykonanie orzeczenia następuję bezpośrednio przez pracodawcę, któremu przekazujemy orzeczenie sądu.
Wynagrodzenie za pracę obejmuje zarówno płacę zasadniczą, jak i wszelkie dodatki, dopłaty i ekwiwalenty pieniężne, oraz renty, emerytury, a także wszelkie stałe i powtarzające się świadczenia bądź inne należności.