Pobyt w zamkniętym zakładzie karnym jest najsurowszym rodzajem odbywania kary. Co jednak istotne, względem osób, które zostały skazane na karę pozbawienia wolności w wymiarze do jednego roku i sześciu miesięcy (!!), sąd penitencjarny może wyrazić zgodę na wykonanie tej kary w mniej rygorystyczny sposób – w Systemie Dozoru Elektronicznego. Oznacza to, że konieczność odbywania kary w bezwzględnej izolacji więziennej i wszystkie dolegliwości z tego wynikające, zastępuje się możliwością odbycia kary w miejscu zamieszkania. Rozwiązanie takie pozwala na prowadzenie normalnego życia osobistego, zawodowego i rodzinnego - z zachowaniem jednak rygorów pełnej kontroli sprawowanej przez Sąd, Kuratora, pracowników Centrali Monitorowania i Upoważnionego Podmiotu Dozorującego.
Skazanemu, który nie rozpoczął wykonywania kary w zakładzie karnym, można udzielić zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego, jeżeli względy bezpieczeństwa i stopień demoralizacji, a także inne szczególne okoliczności nie przemawiają za potrzebą osadzenia skazanego w zakładzie karnym.
Skazanemu, który rozpoczął już odbywanie kary w zakładzie karnym, można udzielić zezwolenia na odbycie w systemie dozoru elektronicznego pozostałej części kary, jeżeli za udzieleniem zezwolenia przemawiają dotychczasowa postawa i zachowanie skazanego.
Przepisy dotyczące systemu dozoru elektronicznego, stosuje się odpowiednio do skazanego, któremu wymierzono dwie lub więcej niepodlegających łączeniu kar pozbawienia wolności, które skazany ma odbyć kolejno, nieprzekraczających w sumie jednego roku i 6 miesięcy.
W jaki sposób wykonuje się karę w Systemie Dozoru Elektronicznego?
Każdemu skazanemu, indywidualnie, sąd wyznacza szczegółowy harmonogram odbywania kary, w którym określa się w jakich dniach i godzinach skazany może przebywać poza miejscem odbywania kary (a więc poza miejscem zamieszkania), aby w tym czasie wykonywać pracę zarobkową, kontynuować naukę, praktykować religię, wykonywać inne obowiązki życiowe i rodzinne.
Na czym polega kontrola obowiązków w dozorze elektronicznym?
Od strony technicznej System Dozoru Elektronicznego składa się z nadajnika zainstalowanego w wodoodpornej i antyalergicznej opasce mocowanej na nodze lub nadgarstku oraz urządzenia monitorującego zamontowanego w miejscu odbywania kary.
Umiejscowienie nadajnika zależne jest od woli skazanego.
Urządzenia kontrolują wykonywanie przez skazanego zaleceń sądu i ustalają fakt przebywania w miejscu odbywania kary w wymaganych przez sąd godzinach. W przypadku nieobecności lub spóźnienia, urządzenie monitorujące natychmiast powiadamia o tym fakcie Centralę Monitorowania, która rejestruje przebieg kary. O każdym takim uchybieniu natychmiast informowany jest również Sąd oraz kurator sądowy.
Czy odbywanie kary w Systemie Dozoru Elektronicznego jest trudne?
Zadając sobie to pytanie, w pierwszej kolejności należałoby wskazać na pozytywne strony wykonywania kary w Systemie Dozoru Elektronicznego, do których należy przede wszystkim :
uniknięcie rygorów panujących w izolacji więziennej,
prowadzenie aktywności zawodowej i zarobkowanie na utrzymanie własne oraz swoich bliskich,
możliwość kontynuowania nauki oraz leczenia, jak również innych form terapii,
utrzymywanie kontaktów ze swoimi bliskimi, możliwość troszczenia się o nich i czynnego uczestniczenia w ich życiu,
możliwość uczestniczenia w praktykach religijnych,
nieskrępowane korzystanie z dostępu do mediów, informacji i dóbr kultury oraz warunki do uprawiania sportu,
utrzymywanie kontaktów ze znajomymi i przyjaciółmi,
prowadzenie działań sprzyjających dalszemu rozwojowi.
Odpowiadając zaś na pytanie: odbywanie kary w tym systemie oparte jest na odpowiedzialności, samodyscyplinie i ścisłym przestrzeganiu harmonogramu określonego przez sąd, jednakże kwestie te wydają się nie być szczególnie uciążliwe mając na względzie korzyści wymienione wyżej.
Jakie są obowiązki przy odbywaniu kary w Systemie Dozoru Elektronicznego?
Do obowiązków w czasie wykonywania kary w Systemie Dozoru Elektronicznego należy:
ścisłe przestrzeganie określonych przez sąd ograniczeń czasowych i przestrzennych odbywania kary,
odbieranie wszystkich połączeń kierowanych na urządzenie monitorujące i umożliwianie dostępu do nich w celu konserwacji i kontroli,
niezwłoczne powiadamianie Centrali Monitorowania o dostrzeżonych ewentualnych problemach z urządzeniami monitorującymi,
przestrzeganie porządku prawnego.
Jakie są warunki udzielenia zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego?
Aby Sąd udzielił skazanemu zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego, spełnione muszą zostać łącznie następujące warunki:
wobec skazanego orzeczono karę pozbawienia wolności nieprzekraczającą jednego roku i 6 miesięcy, a nie zachodzą warunki przewidziane w art. 64 § 2 Kodeksu karnego;
jest to wystarczające do osiągnięcia celów kary;
skazany posiada określone miejsce stałego pobytu;
osoby pełnoletnie zamieszkujące wspólnie ze skazanym wyraziły na to zgodę. Jeżeli skazany zamieszkuje wspólnie z innymi pełnoletnimi osobami, warunkiem rozpoczęcia dozoru stacjonarnego jest uprzednia pisemna zgoda tych osób złożona do sądu, obejmująca także umożliwienie podmiotowi dozorującemu przeprowadzanie czynności kontrolnych. Cofnięcie zgody po wydaniu postanowienia o udzieleniu skazanemu zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego jest nieskuteczne. Co istotne, Sąd może udzielić zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego pomimo braku zgody, jeżeli wykonanie kary w systemie dozoru elektronicznego w sposób oczywisty nie wiąże się z nadmiernymi trudnościami dla osoby, która tej zgody nie wyraziła, i narusza jej prywatność jedynie w nieznacznym stopniu.
odbywaniu kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego nie stoją na przeszkodzie warunki techniczne. Kara pozbawienia wolności może być wykonywana w systemie dozoru elektronicznego jedynie wówczas, gdy pozwalają na to warunki techniczne obejmujące w szczególności liczbę oraz zasięg dostępnych nadajników i rejestratorów oraz możliwości organizacyjne ich obsługi.
Jak ubiegać się o odbywanie kary w Systemie Dozoru Elektronicznego?
Koniecznym jest złożenie pisemnego wniosku do wydziału penitencjarnego sądu okręgowego właściwego dla miejsca zamieszkania (lub miejsca odbywania kary w przypadku osób, które już przebywają w zakładzie karnym) o udzielenie zezwolenia na odbywanie kary pozbawienia wolności w Systemie Dozoru Elektronicznego.
Czy możliwe jest ubieganie się o wcześniejsze zakończenie odbywania kary w tym systemie?
Jeżeli skazany w sposób prawidłowy odbywa karę (tj. w szczególności przestrzega harmonogramu, nałożonych na niego obowiązków, jak również porządku prawnego), sąd - na wniosek - może udzielić warunkowego przedterminowego zwolnienia po odbyciu co najmniej połowy kary. Jeżeli kara została orzeczona w warunkach art. 64§1 Kodeksu karnego, to o warunkowe przedterminowe zwolnienie będzie można ubiegać się po odbyciu co najmniej dwóch trzecich kary. Nie dotyczy to jednak osób, które odbywają zastępczą karę pozbawienia wolności za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe.
/Warunkowe przedterminowe zwolnienie, jak również zastępcza kara pozbawienia wolności - opisane zostaną w odrębnym poście/
Co w sytuacji nieprzestrzegania obowiązków nałożonych przez sąd lub regulaminu odbywania kary w tym systemie?
Jeżeli osoba odbywająca karę w Systemie Dozoru Elektronicznego nie będzie wypełniała warunków dozoru, sąd może uchylić wcześniej wydane zezwolenie na odbywanie kary w tym systemie, co skutkować będzie wykonaniem pozostałej części kary w warunkach bezwzględnej izolacji w zakładzie karnym.
Co istotne, jeżeli naruszenie warunków odbywania kary nastąpi z przyczyn losowych, niezależnych od skazanego (np. niespodziewane utrudnienia komunikacyjne, wypadek losowy, konieczność udzielenia pomocy medycznej poza miejscem odbywania kary itp.), wówczas należy powiadomić o tym zdarzeniu niezwłocznie kuratora zawodowego lub Centralę Monitorowania - osobiście lub za pośrednictwem upoważnionej osoby.
System Dozoru Elektronicznego umożliwia zastąpienie obowiązku odbywania kary w warunkach Zakładu Karnego — wykonywaniem jej na wolności. Takie rozwiązanie umożliwia więc naprawienie swoich błędów w tradycyjnych warunkach życia społecznego oraz przyjaznym otoczeniu rodziny i przyjaciół, jak również pozwala na dalsze wykonywanie pracy zarobkowej – dlatego wyrażając nadzieję na przychylenie się Sądu do Twojego wniosku, pamiętaj o właściwym jego umotywowaniu.